Nie jesteśmy pośrednikiem pracy.
DOBRE CV TO PODSTAWA
Najłatwiejszym sposobem jest skorzystanie ze specjalnego kreatora, który ułatwi stworzenie naszej aplikacji na podstawie jednego z dostępnych wzorów – wiele kreatorów CV w sieci jest darmowych i ogólnie dostępnych.
Sposób przedstawienia informacji jest bardzo ważny, ponieważ w natłoku nadsyłanych dokumentów kluczowe jest przykucie uwagi potencjalnego pracodawcy. Warto skorzystać z możliwości spersonalizowania podstawowych szablonów, tak aby CV sprawiało wrażenie stworzonego konkretnie dla danej oferty pracy.
Najprostszą metodą jest umieszczenie w CV stanowiska, na jakie kandydujemy – najlepiej dodać je pod imieniem i nazwiskiem, gdzie od razu przyciągnie uwagę rekrutera.
Kolejnym istotnym aspektem jest zawarcie w CV trzech sekcji: umiejętności, osiągnięć i podsumowania zawodowego. Najważniejszą częścią całej aplikacji są ostatnio zajmowane stanowiska, dlatego należy zadbać, żeby te informacje znalazły się na pierwszej stronie aplikacji (najlepiej w górnej części i po lewej stronie) i były odpowiednio podkreślone – właściwie zastosowane odstępy, pogrubienia czy kolory lepiej skupiają uwagę, a dokument wydaje się być atrakcyjniejszy w odbiorze.
Tajną bronią każdego kandydata jest podsumowanie zawodowe, niestety niewiele osób uwzględnia je w swoich aplikacjach. Przede wszystkim mamy szansę na spersonalizowanie naszego CV i przedstawienie doświadczenia oraz umiejętności w kontekście stanowiska, na które chcemy kandydować. W podsumowaniu zawodowym bardzo istotne jest, aby informacje były przedstawione zwięźle i miały ścisły związek z interesującym nas stanowiskiem – idealne podsumowanie powinno zawierać informację o tym, kim jesteśmy, nasze najważniejsze dokonania i kierunek, w którym chcemy się rozwijać, np.:
Szukam wyzwań zawodowych w zarządzaniu zespołem sprzedaży w branży IT.”
(źródło: interviewme.pl)
Jeśli mamy wątpliwości, jak powinno wyglądać nasze CV, możemy wyobrazić sobie, że to my analizujemy nadesłane aplikacje – wiedząc na co sami zwrócilibyśmy uwagę, łatwiej będzie dostosować się do oczekiwań rekrutera. Ponieważ diabeł tkwi w szczegółach, to właśnie one odgrywają tutaj kluczową rolę – opisując swoje doświadczenie należy pamiętać o umieszczaniu dokładnych dat (uwzględniając nie tylko lata, ale również miesiące), a wskazując na zakres obowiązków uwzględniać informacje (za pomocą konkretnych danych czy przy użyciu liczb), które działają na naszą korzyść i wyraźnie pokazują jak rozwijaliśmy się na kolejnych stanowiskach.
Wszystko zależy od tego, jak wygląda nasze doświadczenie zawodowe. Jeśli to dopiero początek kariery, warto postawić na wykształcenie i umiejętności, jednak osoby z wieloletnim doświadczeniem powinny ograniczyć informacje o wykształceniu i skupić się na ścieżce kariery – pamiętajmy, że zbędne informacje działają na naszą niekorzyść.
Warto pamiętać również o przewadze spersonalizowanych aplikacji – wysyłając zgłoszenia do wybranych firm mamy pewność, że podkreślimy informacje, które są dla potencjalnego pracodawcy najistotniejsze, a tym samym zwiększymy swoją szansę na otrzymanie zaproszenia na rozmowę kwalifikacyjną. Uniwersalne CV najczęściej pozostają niezauważone i odpadają już w początkowym etapie rekrutacji.
Napisanie profesjonalnego CV wcale nie wymaga pomocy specjalisty. Wystarczy na podstawie ogłoszenia o pracę dokładnie przeanalizować oczekiwania ewentualnego pracodawcy i dopasować swoje osiągnięcia i umiejętności do jego wymagań, tak aby rekruter w prostej i przejrzystej formie otrzymał wszystkie informacje, którymi jest zainteresowany.
OFERTY PRACY
Szukanie pracy na podstawie zamieszczanych w internecie ogłoszeń ma tę zaletę, że możemy rozpocząć poszukiwania będąc jeszcze w Polsce, a na miejscu załatwić jedynie niezbędne formalności. Coraz częściej rozmowy kwalifikacyjne przeprowadzane są on-line, więc odległość nie powinna stanowić problemu. Jednym z popularniejszych norweskich portali, gdzie można znaleźć ogłoszenia o pracę jest portal finn.no, dodatkowo w sieci znajduje się wiele stron poświęconych ofertom pracy w Norwegii.
Szukając zatrudnienia na stanowisku wymagającym konkretnej ścieżki wykształcenia czy umiejętności warto wcześniej przyjrzeć się norweskim przepisom i wymaganiom pracodawców odnośnie danego zawodu – może się okazać, że do podjęcia pracy niezbędne będzie załatwienie dodatkowych formalności.
Jeśli szukamy pracy na krótszy okres, pracy sezonowej albo po prostu takiej, która nie wymaga certyfikatów i dyplomów, warto rozważyć poszukiwania na miejscu. Często okazuje się, że bezpośredni, osobisty kontakt przynosi lepsze efekty niż wysyłanie aplikacji drogą mailową. Takie rozwiązanie wymaga umieszczenia w CV norweskiego adresu i numeru telefonu – nowe dane możemy dopisać do aplikacji przygotowanych w Polsce albo udać się do NAV-u, gdzie można wydrukować dokumenty za darmo. O pracy można rozmawiać z rekruterami, managerami hoteli i restauracji, czy po prostu spotkanymi na miejscu Polakami. W międzynarodowych korporacjach dużym plusem będzie doświadczenie na podobnym stanowisku w innym oddziale firmy, dlatego jeśli w Polsce pracowaliśmy w hotelu, kawiarni czy restauracji, która ma swoje filie także w Norwegii, warto zgłosić się właśnie tam.
Dobrym pomysłem jest szukanie pracy z polecenia – jeśli znamy kogoś, kto mieszka i pracuje w Norwegii, możemy znaleźć pracę z polecenia. Dzięki temu mamy pewność, co do wiarygodności przyszłego pracodawcy.
Najważniejszą kwestią jest podpisanie umowy z norweskim pracodawcą, to ona stanowi potwierdzenie zatrudnienia i to dzięki niej możemy ubiegać się o swoje prawa. Pamiętajmy jednak, że prawa i obowiązki zawarte w norweskim Kodeksie Pracy dotyczą wszystkich pracowników – również tych, którzy nie podpisali umowy.
FORMALNOŚCI PRZED WYJAZDEM
Nie można zapomnieć o podstawowych dokumentach takich jak: paszport, prawo jazdy czy karta EKUZ, dzięki której będziemy mogli skorzystać z norweskiej opieki medycznej.
Zamiar wyjazdu musimy zgłosić najpóźniej w jego dniu – drogą elektroniczną przy pomocy platformy ePUAP pod adresem www.epuap.gov.pl, na stronie www.obywatel.gov.pl lub w urzędzie gminy. Potrzebny nam będzie dokument tożsamości (dowód osobisty, paszport) oraz formularz zgłoszenia wyjazdu za granicę (ZGŁOSZENIE WYJAZDU POZA GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ / NOTIFICATION OF LEAVING THE TERRITORY OF THE REPUBLIC OF POLAND).
Oznacza to, że chcąc skorzystać z opieki medycznej, w zależności od usługi będziemy musieli uiścić zryczałtowaną opłatę niepodlegającą zwrotowi – np. wizyta u lekarza pierwszego kontaktu to około 140-240 NOK.
Karta EKUZ nie pokrywa wszystkich kosztów leczenia i właśnie dlatego przed wyjazdem powinniśmy zrobić podstawowe badania i odwiedzić dentystę (w Norwegii opieka dentystyczna nie wchodzi w skład ubezpieczenia zdrowotnego).
Przed wyjazdem powinniśmy rozważyć wykupienie dodatkowego ubezpieczenia – OC (w przypadku pogorszenia stanu zdrowia osoby trzeciej lub uszkodzenia należących do niej cennych przedmiotów z winy ubezpieczonego), NNW (ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków) czy po prostu podstawowej polisy, która zapewni pokrycie kosztów leczenia i ewentualny transport medyczny. W przypadku pracowników konieczne jest podanie rodzaju wykonywanej pracy, od którego zależy wysokość składek i zakres ubezpieczenia.
FORMALNOŚCI W NORWEGII
Po przyjeździe do Norwegii konieczna jest rejestracja w urzędzie meldunkowym – Folkeregisteret – mamy na to 8 dni od przyjazdu do kraju. Jeśli przyjechaliśmy na okres krótszy niż 3 miesiące, nie musimy zgłaszać pobytu w rejestrze ewidencji ludności – wystarczy rejestracja na stronie selfservice.udi.no, a następnie zgłoszenie się na lokalny posterunek policji – UDI i ewentualnie do Centrum Obsługi Pracowników Zagranicznych. Polacy jako obywatele Unii Europejskiej mogą przebywać i pracować w Norwegii bez rejestracji przez okres 3 miesięcy – po upływie tego czasu musimy posiadać legalne zatrudnienie, a pobyt dłuższy niż 6 miesięcy powinien zostać zgłoszony do urzędu.
Rejestracji dokonujemy tylko raz bez względu na długość naszego pobytu w Norwegii – świadectwo rejestracji jest ważne bezterminowo (do momentu spełniania warunków jego otrzymania). O stałe prawo pobytu możemy wnioskować po upływie pięciu lat.
Osoby, które zamierzają w Norwegii pracować powinny posiadać kartę podatkową i numer identyfikacyjny – stały lub tymczasowy numer personalny. D-nummer dotyczy osób, które w Norwegii spędzą mniej niż 6 miesięcy – w lokalnym urzędzie podatkowym należy złożyć podanie, okazując jednocześnie dowód osobisty lub paszport oraz umowę o pracę lub wyciąg z Norweskiego Rejestru Podmiotów Gospodarczych. Jeśli zamierzamy zostać w Norwegii na stałe, urząd przyzna nam stały numer personalny – Fødselsnummer. W przypadku wnioskowania o przyznanie numeru stałego w urzędzie musimy okazać dokumenty stanowiące podstawę pobytu na terenie kraju (zezwolenie na pobyt – minimum 6 miesięcy, świadectwo rejestracji) i wskazujące na czas pobytu (umowę o pracę, umowę najmu czy kupna mieszkania).
Przeczytaj koniecznie o Kildeskatt – podatku dla pracowników zagranicznych.
Skattekort, czyli norweską kartę podatkową można uzyskać w oddziale Skatteetaten, gdzie należy przedstawić dokument tożsamości oraz dowód zatrudnienia. Karta podatkowa powinna zostać przekazana pracodawcy.
Kolejną kwestią jest członkostwo w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych – folketrygden. Dzięki temu nabywamy prawo do korzystania ze wszystkich świadczeń z NAV-u i świadczeń opieki zdrowotnej, czyli emerytury, zasiłku chorobowego czy pomocy lekarskiej na zasadach obowiązujących w Norwegii. Jak zostać członkiem folketrygden? Osoby mieszkające i pracujące w Norwegii automatycznie zostają członkami norweskiego systemu ubezpieczeń – pracownicy odprowadzają składki na ubezpieczenie zdrowotne razem z podatkiem. Wyjątkiem są osoby, które podlegają ubezpieczeniu z kraju ojczystego – należy to udokumentować za pomocą zaświadczenia od właściwego organu ubezpieczeń społecznych. Szczegółowych informacji odnośnie członkostwa w folketrygden udzielają lokalne oddziały NAV-u.
Druk E-106 stosowany jest do rozciągnięcia ubezpieczenia na Polskę dla nas i naszych członków rodziny – zazwyczaj ten formularz dotyczy osób z tymczasowym numerem personalnym, które:
- pracują na terenie Norwegii lub pobierają zasiłek dla bezrobotnych,
- posiadają stały adres zameldowania w Polsce,
- odprowadzają składki na ubezpieczenie społeczne w Norwegii,
- regularnie odwiedzają rodzinę w Polsce.
Druk E-109 stosowany jest do rozciągnięcia ubezpieczenia na Polskę na naszych członków rodziny – zazwyczaj o wydanie formularza E-109 ubiegają się osoby posiadające stały numer personalny, które:
- pracują na terenie Norwegii lub pobierają zasiłek dla bezrobotnych,
- posiadają stały adres zameldowania w Norwegii,
- odprowadzają składki na ubezpieczenie społeczne w Norwegii,
- część ich rodziny mieszka w Polsce, a część w Norwegii.
Wniosek o wydanie druku należy złożyć do Helfo (urzędu zajmującego się administracją służby zdrowia) – po otrzymaniu dwóch egzemplarzy formularza dostarczamy je do oddziału NFZ, z czego jeden z pieczątką NFZ musimy odesłać do Helfo. Ważność druków E-106 i E-109 to zazwyczaj dwa lata.
Ważne jest także zatwierdzenie zdobytego wykształcenia. Konieczność uzyskania autoryzacji zależy od tego, jaki zawód zamierzamy wykonywać w Norwegii. Jeśli jest to jeden z zawodów regulowanych przez norweskie przepisy, autoryzacja – profesjonsgodkjenning – jest obowiązkowa niezależnie od poziomu wykształcenia. Potwierdzenia kwalifikacji wymaga m.in. praca w systemie opieki zdrowotnej (pielęgniarka, lekarz), zawody związane z finansami (księgowość) czy pedagogiką (nauczyciel, pedagog).
Jeśli nasz zawód nie znajduje się na liście regulowanych przez prawo zawodów, potwierdzenie wykształcenia nie jest obowiązkowe. Zdarza się jednak, że pracodawca wymaga takiego dokumentu – w takiej sytuacji możemy wystąpić o generell godkjenning, czyli uznanie wykształcenia przez NOKUT. NOKUT zajmuje się porównywaniem wyższego wykształcenia uzyskanego poza granicami Norwegii z norweskim systemem edukacyjnym – sprawdzany jest program studiów, ich długość oraz status uczelni. Po przeanalizowaniu tych informacji zostajemy poinformowani o tym, czy nasze wykształcenie zostało uznane oraz jakiemu stopniowi naukowemu w Norwegii odpowiada. Cała procedura jest całkowicie bezpłatna.
MIESZKANIE W NORWEGII
Jeśli zamierzamy pracować z ramienia jednej z agencji działających na norweskim rynku pracy, kwestie noclegu zazwyczaj są omawiane z rekruterem – dzięki temu nie musimy martwić się miejscem i kosztami zamieszkania.
Jeśli szukamy pracy bezpośrednio z ramienia pracodawcy, musimy być gotowi na spory wydatek już na samym starcie, ponieważ wynajmujący zazwyczaj oczekują kaucji, a hostele też wymagają pewnego nakładu. Możemy obniżyć koszty wynajmu – wyjeżdżając większą grupą, czy mieszkając u rodziny lub znajomych. Alternatywą jest nocleg na polach namiotowych i kempingowych – interesująca opcja przy pracach sezonowych. Wybór jest naprawdę spory, wystarczy jedynie dokładnie przeanalizować wszystkie możliwości i postawić na najlepsze dla nas wyjście. Miejsc do zakwaterowania można szukać na norweskich portalach internetowych, np. vandrerhjem.no.
PRACA W NORWESKIEJ FIRMIE
W Norwegii minimalne stawki w niektórych branżach regulowane są przepisami prawa – pracodawcy mogą oferować wyższe stawki, ale nie mogą zejść poniżej wymienionych kwot. Dzięki tym ustaleniom pracownicy danego sektora mają zapewniony odpowiedni poziom wynagrodzeń i warunków pracy.
Zgodnie z przepisami standardowy czas pracy nie powinien przekraczać 9 godzin na dobę i 40 godzin w ciągu tygodnia. W przypadku pracy w nocy (w godzinach 21.00-6.00) i w systemie zmianowym wymiar czasu pracy to 36 lub 38 godzin w ciągu tygodnia. Nadgodziny to czas pracy przekraczający ustawowy wymiar czasu pracy – wynagradzane są zwykłą stawką i dodatkiem (minimum 40%), jednak nie mogą przekraczać:
- 10 h w ciągu tygodnia,
- 25 h w ciągu 4 tygodni,
- 200 h w ciągu 52 tygodni.
Łączny czas pracy w przypadku nadgodzin nie może wynosić więcej niż 13 godzin na dobę i 48 godzin w ciągu tygodnia. Ponadto pomiędzy zmianami w pracy powinno być co najmniej 11 wolnych godzin, a raz w tygodniu co najmniej 35 godzin (zazwyczaj w weekendy).
Każdy norweski pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego – bez względu na wymiar czasu pracy urlop wynosi minimum 25 dni roboczych. Za czas urlopu pracodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie w wysokości 10,2% wynagrodzenia za rok poprzedni (podstawy plus ewentualnych prowizji, zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego), tzw. feriepenger – podstawą do naliczenia świadczenia urlopowego jest zestawienie rocznych wynagrodzeń i potrąceń, które powinien przekazać nam pracodawca. Osoby powyżej 60 roku życia mają zapewnione dodatkowe dni urlopu i wyższy dodatek urlopowy – 12,5%.
Kwestie wypowiedzenia powinny zostać określone w umowie o pracę, jeśli nie zostało uzgodnione inaczej, zgodnie z Kodeksem Pracy okres wypowiedzenia wynosi jeden miesiąc. Pracownik nie jest zobowiązany do podania powodu rezygnacji z pracy, natomiast pracodawca musi uzasadnić swoją decyzję. Jeśli pracownik w rażący sposób zaniedbuje swoje obowiązki lub działa na szkodę firmy, pracodawca może rozwiązać stosunek pracy ze skutkiem natychmiastowym. Pracownik także ma to prawo w sytuacji, gdy warunki w miejscu pracy są nie do zaakceptowania.
Pracownicy, którzy byli zatrudnieni przez co najmniej 4 tygodnie mają prawo do zasiłku chorobowego. Aby otrzymać świadczenie za okres nieobecności w pracy, musimy udokumentować niezdolność do pracy z powodu choroby lub urazu zaświadczeniem lekarskim.
W przypadku krótkotrwałej choroby możemy skorzystać z egenmelding, czyli oświadczenia własnego o nieobecności w pracy – aby z niego skorzystać musimy mieć przepracowane co najmniej dwa miesiące. Egenmelding można złożyć przez trzy pierwsze dni choroby, po tym czasie pracodawca ma prawo wymagać od nas zaświadczenia lekarskiego.
W sytuacji, gdy pracodawca jest zmuszony do ograniczenia pracy przedsiębiorstwa, ma prawo do wysłania pracownika na przymusowy urlop bezpłatny – permittering. Gdy pracodawca zdecyduje się na permittering, jego obowiązek przejmuje NAV, który wypłaca wynagrodzenie maksymalnie przez 49 tygodni (po 30 tygodniach zwolnienia przez pięć kolejnych dni płaci pracodawca, a przez następne 19 tygodni znowu NAV).
Pracując w Norwegii mamy obowiązek płacenia podatków – składki na podatek dochodowy i ubezpieczenie społeczne dla pracowników wynoszą 30,2% od kwoty wynagrodzenia brutto. Ważne jest, aby złożyć wniosek o wydanie karty podatkowej i przekazać ją naszemu pracodawcy. Dzięki temu urząd będzie mógł ustalić właściwą wysokość potrąceń, w innym wypadku podatek zostanie naliczony automatycznie i znacznie przekroczy faktyczne kwoty.
PRACA SEZONOWA
Nawet jeśli przyjeżdżamy do pracy na krótki okres, musimy posiadać:
Tymczasowy numer personalny – D-nummer – powinna posiadać każda osoba, która mieszka i pracuje w Norwegii krócej niż 6 miesięcy. Wydaniem numeru zajmuje się Skatteetaten – norweski urząd podatkowy, do którego należy również udać się po kartę podatkową (skattekort). W zależności od tego, gdzie pracujemy – u norweskiego pracodawcy czy u osoby, która nie posiada norweskiego obywatelstwa – potrzebne dokumenty wyda Skattekontoret, czyli lokalny urząd podatkowy lub oddział Skatteetaten SFU (Centralny Urząd Podatkowy ds. Cudzoziemców).
Warto także pamiętać o otworzeniu konta w norweskim banku, ponieważ to na nie pracodawca powinien przelewać wypłaty – do założenia konta najczęściej wystarczy dowód osobisty lub paszport.
Sposobów jest wiele i wszystko zależy tak naprawdę od nas. Najbezpieczniejszym wyjściem jest szukanie pracy z polecenia. Ryzyko jest minimalne i mamy pewność co do wiarygodności przyszłego pracodawcy.
Inną opcją jest standardowe przeglądanie ofert zamieszczanych na portalach internetowych – to dobre, choć czasochłonne rozwiązanie. Decydując się na szukanie pracy przez internet musimy pamiętać, że zajmuje to sporo czasu i wymaga rozwagi – przed wysłaniem zgłoszenia warto dokładnie przeanalizować ofertę i sprawdzić wiarygodność firmy oraz portalu, na którym jest umieszczona. Dzięki temu możemy uniknąć problemów w przyszłości.
W Norwegii sezonowi pracownicy są poszukiwani głównie do pracy w usługach, czyli gastronomii i turystyce, budownictwie i rolnictwie. Norweski urząd pracy – NAV – stworzył stronę, na której możemy znaleźć porady związane z poszukiwaniem zatrudnienia tymczasowego i oferty pracy w języku angielskim.
Kolejna możliwość to wyjazd do Norwegii i szukanie pracy już na miejscu. Często bezpośredni kontakt z rekruterami czy managerami zwiększa nasze szanse. CV można wydrukować w lokalnym oddziale NAV-u. Warto pamiętać również o referencjach, które potwierdzą zdobyte doświadczenie.
Pracownikom sezonowym przysługuje wynagrodzenie za nadgodziny, a pracodawca powinien zapewnić im przynajmniej jedną przerwę (jeśli pracownik wykonuje pracę dłużej niż 5,5 godziny).
WOLONTARIAT
Wolontariusze pomagają w drobnych pracach czy codziennych obowiązkach i sami dysponują swoim wolnym czasem – dzięki temu mają czas na poznawanie Norwegii i poszukiwanie pracy.
Tak jak w przypadku każdego wyjazdu do pracy, warto pamiętać o ubezpieczeniu i formalnościach – wolontariusze powinni zarejestrować pobyt dłuższy niż trzy miesiące i posiadać tymczasowy numer personalny, bez którego funkcjonowanie jest praktycznie niemożliwe.
WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ
Otworzenie własnej działalności gospodarczej w Norwegii wymaga dopełnienia szeregu formalności – dzięki temu firma może funkcjonować prawidłowo i zgodnie z przepisami prawa. Przede wszystkim należy zarejestrować firmę w Brønnøysundregistrene, gdzie składa się wniosek o nadanie norweskiego numeru organizacyjnego i Rejestrze Podmiotów Gospodarczych (Enhetsregister) – w urzędzie lub drogą elektroniczną poprzez portal Altinn.no – koszt rejestracji uzależniony jest od rodzaju zgłaszanej działalności.
Musimy również pamiętać o założeniu konta firmowego (bedriftskonto), które umożliwi przepływy pieniężne związane z działalnością firmy.
Norwescy przedsiębiorcy w zależności od rodzaju działalności są zobowiązani do opłacania podatków: podatku dochodowego (Forskuddsskatt) i podatku VAT. Jeśli zatrudniamy pracowników, musimy opłacać dodatkowo podatek pracodawcy (Arbeidsgiveravgift) i zaliczki na podatek dochodowy za pracowników (Forskuddstrekk).
Jeśli zamierzamy zatrudniać pracowników lub korzystać z usług podwykonawców, musimy pamiętać, że mamy obowiązek zgłoszenia ich pobytu na terenie kraju w Centralnym Urzędzie Podatkowym ds. Zagranicznych (SFU – Sentralskattekontoret for utenlandssaker) oraz obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa pracy – szkoleń BHP (HMS), a jeśli działamy w branży budowlanej bądź zajmujemy się usługami sprzątającymi powinniśmy zapewnić pracownikom karty branżowe (identyfikatory Byggekort i Renholdskort).
W Norwegii możemy prowadzić działalność jednoosobową ENK (Enkeltpersonforetak), spółkę akcyjną: AS – Aksjeselskap, ASA – Allmennaksjeselskap – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, DA – Delt Ansvar / ANS – Ansvarlig Selskap – spółka jawna lub filię firmy zagranicznej, czyli NUF (Norskregistrert utenlandsk foretak).
Największą popularnością cieszą się firmy jednoosobowe, których założenie nie wymaga praktycznie żadnych nakładów finansowych i jest stosunkowo proste – potrzebny jest jedynie stały numer personalny i kody MinID, dzięki którym logujemy się na portalu Altinn.
Właściciel ponosi pełną odpowiedzialność prawną i finansową za zobowiązania firmy, a co za tym idzie nie istnieje rozdzielność między majątkiem przedsiębiorstwa a majątkiem właściciela.
Odwrotnie jest w przypadku spółki AS, gdzie majątek udziałowców jest całkowicie odrębny od majątku firmy – ewentualne zobowiązania ściągane są jedynie do wysokości kapitału zakładowego. Aby założyć spółkę należy spełnić kilka warunków. Konieczne jest posiadanie kapitału zakładowego o minimalnej wysokości 30 000 NOK (można go wykorzystać do finansowania kosztów związanych z założeniem i rozpoczęciem prowadzenia działalności). Kolejną kwestią jest powołanie zarządu i prowadzenie pełnej księgowości.
Innym rozwiązaniem jest NUF – filia firmy, który ma siedzibę w Polsce, ale zlecenia wykonuje na terenie Norwegii. Ten rodzaj działalności wymaga doskonałej znajomości umowy o podwójnym opodatkowaniu. Ponieważ przedsiębiorca odpowiada finansowo jednocześnie w Norwegii i Polsce, musi ustalić zakres obowiązków podatkowych uzależniony od charakteru i czasu prowadzenia działalności gospodarczej.
Warto zapoznać się z platformą Altinn.no, gdzie w wygodny sposób możemy składać wnioski, rozliczenia czy odwołania dotyczące zeznań podatkowych, rozliczeń podatku VAT, zaliczek na podatek dochodowy czy rozliczeń składek na ubezpieczenie społeczne.
ZASIŁEK DLA BEZROBOTNYCH W NORWEGII
Osoba, która faktycznie poszukuje pracy to zgodnie z wytycznymi osoba, która jest skłonna do podjęcia jakiejkolwiek pracy na terenie kraju. Oznacza to, że musimy być zdolni do pracy (osobom, które nie mogą pracować przysługują inne świadczenia, np. zasiłek chorobowy), gotowi do podjęcia zatrudnienia na pełny bądź niepełny etat. Osoby, które pracują w niepełnym wymiarze godzin powinny być gotowe do zmiany firmy w przypadku pojawienia się oferty o większym wymiarze pracy. Wyjątkiem są osoby po 60 roku życia i osoby borykające się z problemami prywatnymi – problemami zdrowotnymi, opieką nad dziećmi poniżej 1 roku życia (lub opieką nad dziećmi poniżej 7 roku życia, jeśli dotyczy to samotnych rodziców) oraz osób, które muszą opiekować się członkami najbliższej rodziny. Aktywność w poszukiwaniu pracy oznacza składanie aplikacji i uczestniczenie w rozmowach kwalifikacyjnych. Więcej informacji na ten temat widnieje na stronie NAV-u.
Wniosek powinien zostać złożony na tydzień przed pierwszym dniem bezrobocia. Prawo do świadczenia od daty rejestracji mają osoby, które w ciągu czterech tygodni uzupełnią wniosek o zasiłek – skompletują wymaganą dokumentację i dostarczą do urzędu kompletny wniosek.
Jednym z ważniejszych warunków otrzymywania zasiłku jest regularne informowanie urzędu o swojej sytuacji – służy do tego karta meldunkowa, którą przedstawia się w NAV-ie co 14 dni. Na karcie meldunkowej należy zaznaczyć, czy nadal chcemy być zarejestrowani jako osoba poszukująca pracy i czy pracowaliśmy w ciągu ostatnich 14 dni, a jeśli tak, to w jakim wymiarze godzinowym. Jeśli nie dotrzymamy terminu nadesłania karty, urząd potrąci część kwoty zasiłku.
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych w Norwegii uzależniona jest od podstawy dochodu i świadczeń społecznych z poprzedniego roku – wynosi około 62% dochodu przed opodatkowaniem. Długość okresu pobierania zasiłku zależy od wysokości dochodu – są to 52 lub 104 tygodnie.
Szczegółowe informacje dotyczące norweskiego zasiłku dla osób bezrobotnych można znaleźć na stronie nav.no.
MAMA W NORWEGII
Pracodawca powinien zostać poinformowany o ciąży do trzech miesięcy przed urlopem macierzyńskim – ma obowiązek zapewnienia ciężarnej bezpiecznego środowiska pracy, dlatego warto porozmawiać z nim o nowej sytuacji jak najwcześniej.
Jeśli dotychczasowe obowiązki mogłyby wpłynąć na stan zdrowia, przyszła mama ma prawo do zmiany stanowiska pracy – odpowiedni wniosek powinien wypełnić lekarz lub położna. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego kobieta ma prawo do pracy na stanowisku, które zajmowała przed urlopem. W przypadku braku możliwości stworzenia właściwego miejsca pracy należy złożyć do NAV-u odpowiedni wniosek razem z wnioskiem o przyznanie zasiłku ciążowego.
Zasiłek ciążowy – svangerskapspenger – przysługuje kobietom, które są zmuszone do przerwania pracy ze względu na zagrożenie zdrowia matki i dziecka.
Świadczenie rodzicielskie – foreldrepenger przysługuje matce, ojcu lub obojgu rodzicom, którzy przepracowali w Norwegii w ciągu minionych dziesięciu miesięcy minimum pół roku. Dochód powinien osiągnąć poziom, od którego odprowadza się składki emerytalne (minimum połowę kwoty ustalonej przez NAV – grunnbeløp).
Rodzice, którym nie przysługuje świadczenie rodzicielskie mogą skorzystać z Engangsstønad, czyli jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka – jego wysokość to ok. 44 000 NOK. Aby otrzymać świadczenie matka powinna:
- posiadać norweski numer personalny,
- posiadać zameldowanie na terenie Norwegii,
- być członkiem folketrygden (norweskiego systemu ubezpieczeń),
- w czasie ciąży przebywać pod opieką norweskiego lekarza.
PODATKI
Mieszkając i pracując na terenie Norwegii musimy posiadać kartę podatkową. Skattekort można uzyskać w oddziale Skatteetaten, gdzie należy przedstawić dokument tożsamości oraz dowód zatrudnienia – umowę o pracę, a w przypadku zatrudnienia przez agencję pośrednictwa, umowę zlecenie. W późniejszych latach osoby ze stałym numerem personalnym automatycznie otrzymują kartę podatkową, mogą ją również zamówić drogą elektroniczną poprzez portal Altinn. Osoby z numerem tymczasowym – D-nummer – same powinny wnioskować o wydanie karty podatkowej za pomocą formularza, który należy dostarczyć do lokalnego urzędu podatkowego.
Jeśli nie przewidujemy dochodu przekraczającego ustaloną na dany rok kwotę wolną od podatku, możemy skorzystać z karty podatkowej frikort – dzięki temu pracodawca nie potrąci od naszego wynagrodzenia zaliczek na podatek.
Złożenie rocznego zeznania podatkowego wymaga przedstawienia kopii wymaganych dokumentów potwierdzających osiągane dochody i zasadność odliczeń z tytułu przysługujących nam ulg podatkowych. Możliwość korzystania z odliczeń zależy od tego, czy spełniamy określone przez urząd kryteria – ulgi podatkowe nie są uwzględniane automatycznie.
Przeczytaj koniecznie o Kildeskatt – podateku dla pracowników zagranicznych.
Podstawowe dokumenty niezbędne do dokonania rozliczenia rocznego to Sammenstiling (zestawienie rocznych wynagrodzeń i zapłaconych rachunków), årsoppgave (wysyłana przez bank informacja o stanie konta) oraz Selvangivelse (wstępnie rozliczone zeznanie, które wysyła urząd).
Rozliczając się z Norweskim Urzędem Podatkowym możemy skorzystać z rozliczenia zwykłego, ulgi 10% czy statusu Pendler.
Status Pendler mogą uzyskać także osoby samotne, które posiadają stałe zameldowanie w Polsce, a powierzchnia lokalu, w którym mieszkają w Norwegii nie przekracza 30 m2 na osobę.
Pendler może odliczyć m.in.:
- koszty wynajmu lokalu mieszkalnego,
- koszty podróży do Polski,
- koszty dojazdu do pracy,
- rachunki za prąd,
- koszty uzyskania przychodu – minstefradrag.
Aby rozliczyć się jako Pendler musimy przedstawić odpowiednie dokumenty uzasadniające poniesione koszty i możliwość wykorzystania ulgi, np. zestawienie rocznych wynagrodzeń i zapłaconych podatków (Sammenstiling), zaświadczenia o zameldowaniu w Polsce i Norwegii, akt własności lokalu w Polsce, akt ślubu czy akty urodzenia dzieci.
Standardfradrag pozwala na odpisanie 10% podatku od dochodów uzyskanych z tytułu zatrudnienia, jednak kwota odliczenia nie może przekraczać 40 000 NOK.
Aby skorzystać z tej ulgi nie możemy posiadać statusu Pendler, a czas naszego pobytu na terenie Norwegii nie powinien przekroczyć 183 dni w ciągu roku i 270 dni w ciągu dwóch kolejnych lat. Standardfradrag przysługuje maksymalnie na dwa lata od przyjazdu do Norwegii i wyklucza możliwość skorzystania z innych odliczeń.
Uwaga! Od 2019 roku ulga 10% zostaje zlikwidowana.
Rozliczenie zwykłe to z kolei ulga podatkowa przysługująca osobom na stałe mieszkającym w Norwegii, które nie mogą skorzystać z innych odliczeń.
Prowadząc w Norwegii działalność gospodarczą jesteśmy zobowiązani do opłacania podatku dochodowego w wysokości 22% od zysku firmy oraz składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 11,4% od zysku firmy. Oprócz tego każdego roku ustanawiane są progi podatkowe, które mają na celu regulowanie oprocentowania nadwyżek zysku firm – im większy zysk osiągnęło nasze przedsiębiorstwo, tym większą kwotę podatku zapłacimy.
Jeśli firma osiągnęła obroty przekraczające 50 000 NOK w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy (ze sprzedaży towarów i usług na każdym etapie sprzedaży podatek naliczany jest od ceny sprzedaży, przy imporcie podatek naliczany jest od wartości statystycznej danego towaru), powinna zostać wpisana do rejestru płatników VAT – Merverdiavgiftsregisteret.
Norweski VAT podzielony jest na trzy stawki:
- podstawową (25%),
- zredukowaną (15%, artykuły spożywcze),
- niską (12%, transport osobowy i kultura – radio, kino, telewizja).
Dodatkowo, jeśli prowadzimy firmę i zatrudniamy pracowników, musimy odprowadzać za nich podatki (około 26,3% od kwoty wynagrodzenia brutto):
- opłatę z tytułu zatrudnienia (14,1% od wynagrodzenia brutto),
- ubezpieczenie emerytalne (2% od wynagrodzenia brutto),
- feriepenger (10,2% od wynagrodzenia brutto – pracownicy do 60 roku życia, 12,5% od wynagrodzenia brutto – pracownicy powyżej 60 roku życia).
EMERYTURA W NORWEGII
Prawo do pobierania świadczenia emerytalnego zapewnia emerytura z folketrygden, czyli norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Wysokość emerytury uzależniona jest od okresu zamieszkania na terenie Norwegii, ilości przepracowanych lat oraz posiadanych oszczędności.
Norwescy pracownicy są członkami obowiązkowych programów emerytalnych, a pracodawca ma możliwość zawarcia umowy z AFP – avtalefestet pensjon – dzięki której jego pracownicy zyskują prawo do dodatkowej emerytury.
Zasady przyznawania świadczeń emerytalnych różnią się w zależności od daty urodzenia ubiegających się o nie osób:
- dla osób urodzonych przed rokiem 1954 stosowane są stare zasady obliczania emerytur,
- dla osób urodzonych między 1954 a 1962 rokiem stosowane jest połączenie starych i nowych zasad obliczania emerytur,
- dla osób urodzonych po 1962 roku stosowane są nowe zasady obliczania emerytur.
Więcej informacji o świadczeniu emerytalnym można znaleźć w zakładce Emerytura w Norwegii.
4 odpowiedzi na artykuł "Praca w Norwegii"
Więcej informacji: https://pol-nor.com/praca-w-norwegii/#info
