Polski program
do norweskich
FAKTUR
Napiszesz do nas?
*
*
*
* *pole obowiązkowe
Norweski portal
Norweski portal
Norwegia firma
Reklama

Powrót
Prostytucja
Polisa na życie

ARCHEOLOGIA W NORWEGII

Pierwsi ludzie na Półwyspie Skandynawskim

Przez wiele tysięcy lat cały Półwysep Skandynawski pokrywała gruba warstwa lodu. Badania dowodzą, ze ostatnie zlodowacenie ustąpiło ok 13 000 lat przed naszą erą, jednak geologowie zaznaczają, że potrzebnych było kolejnych 6 000 lat by cały lód stopniał. Konsekwencją tego było późniejsze przybycie człowieka na te tereny niż na inne rejony Europy. Gdy na terenach Polski pojawiły się już osady, do Skandynawii przybyli dopiero pierwsi rybacy i myśliwi. Wyposażenie byli w prymitywne narzędzia z kości, krzemienia czy jelenich rogów. Dwa najstarsze stanowiska w Norwegii pochodzą sprzed mniej więcej 10 000 lat. Pierwsze odkryte zostało w 1929 roku na północy w prowincji Finnmark. Ślady tam występujące zostały nazwane od szczytu góry, pod którym pokonano odkrycia – „kulturą Komsa”. Drugie stanowisko znajduje się w prowincji More na wybrzeżu zachodnim i nosi nazwę „kultury Fosna”. Zarówno na jednym jak i na drugim stanowisku natrafiono na resztki obozowiska. Znaleziono m.in. kości upolowanych zwierząt, narzędzia i szczątki ryb. Nie jest dokładnie znana droga, którą przybyli pierwsi osadnicy. Jedna z teorii mówi, że przybyli ze wschodu, z terenów nadwołżańskich. Druga teoria wskazuje, że koczownicze ludy przybyły z południa, dokładnie z Jutlandii. W owym czasie była ona jeszcze połączona drogą lądową ze Szwecją. Pierwsze koczownicze grupy przybyłe na tereny dzisiejszej Norwegii żyły z rybołówstwa i myślistwa. Budowali prymitywne szałasy lub tymczasowo zamieszkiwali jaskinie wokół fiordów. Do końca paleolitu, który na tych terenach kończy się ok 3 000 lat przed naszą erą, pierwsi osadnicy zdołali udomowić tylko psa. Okres neolitu, trwający ok. 1 500 lat, charakteryzował się rozkwitem osiadłego trybu życia. Zaczęto hodować zwierzęta domowe i uprawiać rolnictwo. Narzędzia, choć nadal wykonane z kamienia, charakteryzowały się większą precyzją i starannością wykonania. Z tego okresu pochodzą również pierwsze skandynawskie malowidła naskalne. Przedstawiają one głównie dzikie zwierzęta. Najwięcej rysunków znajduje się w Vingen nad Nordfjordem. Wynika z nich, że nadal łowiectwo było podstawowym źródłem utrzymania oraz uprawiane było coś na kształt magii myśliwskiej. Epokę brązu na tych terenach datuje się na ok 1 500 rok przed naszą erą. Okres jej trwania wynosi ok. 1 000 lat. Jak sama nazwa wskazuje, pojawia się w niej brąz, który jest stopem cyny z miedzią. Dużą zaleta tego surowca jest to, że można go dowolnie i dość łatwo formować. W Norwegii materiał ten nie występuje, dlatego przedmioty z niego wykonane pochodziły z importu. Okres ten przyniósł rozwój kultury i wierzeń, co było także widoczne w rysunkach naskalnych. Naturalistyczne obrazy dzikich zwierząt zastąpiły malunki rolników czczących słońce. Na farmie Kalnes, na południe od Oslo, odkryto najbardziej liczne skupisko tejże sztuki naskalnej. Również osiadły tryb życia, żegluga i rolnictwo w tym okresie dość prężnie się rozwijały. Około 500 lat przed naszą erą nastała epoka, którą Norwegowie nazywają „celtycką”. Początek tego okresu wyznaczyło pojawienie się żelaza. W tym czasie nastąpiło okresowe oziębienie klimatu, czego konsekwencją było wyludnienie i upadek kultury. Na początku naszej ery klimat znacznie się ocieplił i nastał okres nazywany „rzymskim”, który trwał kolejne 400 lat. Charakteryzował się rozkwitem kultur skandynawskich. W tym okresie (ok. III i IV wieku) powstało pismo runiczne, którym posługiwali się Skandynawowie, a które prawdopodobnie powstało pod wpływem alfabetów łacińskiego i greckiego. Składał się on z 24 liter. Umieszczany był często na różnego rodzaju monetach, ozdobach i przedmiotach codziennego użytku. Podstawowym surowcem było żelazo, które było wszechstronnie stosowane i wydobywane. Obecne w latach 400-600 wędrówki ludów zaburzyły pozorną stabilizację rozwijających się kultur plemiennych. Znalezione przez archeologów na terenie dzisiejszej Norwegii ślady zniszczonych i spalonych osad wskazują na zbrojne najazdy w tym okresie. Z czasem jednak wędrówki ludów zaczęły ustawać. Spowodowało to stopniowy rozwój jednolitej kultury i nastanie kolejne epoki zwanej przez Skandynawów – wikińskiej.

Wikingowie

Czasy wikingów przez wielu uznawane są za najbogatszy okres w całej historii północy. Wiele historyków uznaje za początek epoki Wikingów zrabowanie klasztoru Lindisfarne, który położony jest na północno-wschodnim wybrzeżu Anglii. Miało to miejsce w 793 roku. Wbrew panującej opinii, Wikingowie nie byli tylko bezwzględnymi rabusiami, którzy plądrowali wioski. Zajmowali się również handlem, przyjeżdżali z misjami pokojowymi. W Norwegii osiedli na Szetlandach, Orkadach, Hebrydach oraz wyspie Man. Spotkać ich można było również na północy Szkocji i niektórych wybrzeżach Irlandii. Dublin, który założyli w latach 40stych IX wieku, do 1171 roku zostawał pod władzą nordycką. Wikingowie osiedli również na niezamieszkałych obszarach na Grenlandii i Islandii, gdzie założyli i rozbudowali własne osady. Dzisiejsi mieszkańcy Islandii są bezpośrednimi przodkami kolonizacji wikingów. W Grenlandii natomiast powstałe grupy ludności, z niejasnych jak dotąd przyczyn, wymarły kilka wieków później. Wikingowie byli mistrzami w budowaniu łodzi. Były one łatwe w manewrowaniu i do tego szybkie. Specjalizowali się również w nawigowaniu. Dowodem tego jest to, że kilkakrotnie udało im się dotrzeć do Ameryki. Za koniec ery Wikingów uważa się rok 1066, kiedy to ponieśli klęskę w bitwie pod Stamford Bridge w Anglii.

Wybrane stanowiska archeologiczne wikingów

Miecz Wikingów
Miecz znaleziony został w środkowej Norwegii, w miejscowości Melhus, która położona jest w okręgu Sor-Trondelag. Natrafiono na niego przy okazji prowadzonych na tym terenie wykopalisk archeologicznych, które poprzedziły prace budowlane. Miecz zachował się wręcz w idealnym stanie. Tkwił w warstwie gliny ok. 1,5 metra pod powierzchnią ziemi. Pozwoliło to na zachowanie się jego drewnianych elementów. Ze względu na kształt rękojeści archeolodzy zaliczyli ją jako miecz typu H. Według źródeł, wikingowie używali takiej broni w północno-zachodniej Europie od około VIII do około XI wieku.

Pozostałości osady Wikingów
Zniszczoną osadę odkryto w południowo-wschodniej Norwegii na stanowisku Gokstadhaugen. Znajduje się ono na terenie gminy Sandefjord w okręgu Vestfold. Badania rozpoczęto w 2011 roku od badań geofizycznych i próbnych odwiertów. Za pomocą sprzętów do pomiarów gruntu (georadar, magnetometr) zlokalizowano 15 budynków, ulicę i port wchodzące niegdyś w skład osady Wikingów.

Obóz koncentracyjny „SS Strafgefangenenlager Falstad” w Norwegii

Nazistowski obóz koncentracyjny SS Strafgefangenenlager Falstad był jednym z największych w Norwegii. Szacuje się, że w latach 1941-1945 przetrzymywanych tam było od 4 500 do nawet 5 000 więźniów z co najmniej 16 krajów. Na terenie obozu funkcjonował zakład produkcji ceramiki. Więźniowie ponadto zmuszani byli do nieludzko ciężkiej pracy w kamieniołomach, które znajdowały się kilkaset metrów na zachód. W 2014 roku prowadzone były wstępne badania archeologiczne obozu w Falstad. W skład zespołu badawczego wchodzi eksperci z genetyki, archeologii oraz antropologii sądowej. Uczestniczyli w nich m.in. również naukowcy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Znalezionych zostało ponad 3000 przedmiotów codziennego użytku. Były to m.in. grzebienie, szczoteczki do zębów, części butów, guziki, mydło, puszki przerobione na menażki, ceramika, którą wytwarzali jeńcy, kawałki drutu kolczastego czy łuski od amunicji. Niedaleko obozu odkryte zostały również groby straconych podczas egzekucji więźniów. Jak dotąd odkopano szczątki 220 osób. Naukowcy są na etapie poszukiwań pozostałych miejsc pochówków. W tym celu wykorzystują urządzenia geofizyczne i magnetometryczne.
Szacuje się, że podczas II Wojny Światowej na terenie Norwegii działało ponad 500 obozów jenieckich, w których przymusowo pracowało ponad 150 000 zagranicznych jeńców. Częste egzekucje i ciężkie warunki pracy spowodowały, że około 20 000 z nich nigdy nie wróciła do swojej ojczyzny.

Ciekawe znaleziska archeologiczne

Narty z wiązaniami
W prowincji Moere og Romsdal graniczącej z Soer Troendelag, na lodowcu Reinheimen, norwescy archeologowie natrafili na doskonale zachowane, 1300-letnie narty z metalowo-skórzanymi wiązaniami. Miały one długość 172 cm i szerokość 14,5 cm. Przez wszystkie te lata spoczywały w lodowcu, który działał na nie jak „zamrażarka”, dlatego zachowały się w tak doskonałym stanie. Według archeologów, po niewielkiej konserwacji, można by było jeszcze na nich jeździć.

FAQ

1. Kiedy ustąpiło ostatnie zlodowacenie na Półwyspie Skandynawskim? Pokaż odpowiedź

2. Z czego zrobione były prymitywne narzędzia pierwszych osadników dzisiejszen Norwegii? Pokaż odpowiedź

3. Jakie są najstarsze stanowiska osadnicze znalezione w Norwegii? Pokaż odpowiedź

4. Którą drogą dotarli do Norwegii pierwsi osadnicy? Pokaż odpowiedź

5. Kiedy uznaje się koniec epoki paleolitu na tych terenach? Pokaż odpowiedź

6. Jakie zwierzę udało się udomowić pierwszym osadnikom do końca paleolitu? Pokaż odpowiedź

7. Ile trwała epoka neolitu na terenach dzisiejszej Norwegii? Pokaż odpowiedź

8. Czym charakteryzowała się epoka neolitu na terenach dzisiejszej Norwegii? Pokaż odpowiedź

9. Z jakiego okresu pochodzą pierwsze malowidła naskalne odnalezione w Norwegii? Pokaż odpowiedź

10. Na jakie lata datuje się epokę brązu na terenach dzisiejszej Norwegii? Pokaż odpowiedź

11. Czym charakteryzowała się epoka brązu na terenach dzisiejszej Norwegii? Pokaż odpowiedź

12. Jakim pismem posługiwali się dawni mieszkańcy dzisiejszej Norwegii i kiedy ono powstało? Pokaż odpowiedź

13. W jakich latach miały miejsce wędrówki ludów na terenach dzisiejszej Norwegii? Pokaż odpowiedź

14. Co uznaje się za początek epoki Wikingów? Pokaż odpowiedź

15. Gdzie znajdowały się osady Wikingów? Pokaż odpowiedź

16. Jakie wydarzenie uważana jest za koniec ery Wikingów? Pokaż odpowiedź

17. Co to jest drakkar? Pokaż odpowiedź

18. SS Strafgefangenenlager Falstad – co to jest? Pokaż odpowiedź

19. Eksperci jakich dziedzin wchodzili w skład ekipy badawczej obozu koncentracyjnego w Falstad? Pokaż odpowiedź

20. Co zostało odnalezione podczas wstępnych badań archeologicznych na terenie byłego obozu koncentracyjnego w Falstad? Pokaż odpowiedź

21. Gdzie znalezione zostały 1300-letnie narty z metalowo-skórzanymi wiązaniami? Pokaż odpowiedź