Lekcja 41 - Rodzajniki
- Rodzajniki w języku norweskim sprawiają Polakom wiele trudności ze względu na to, że ta część mowy nie występuje w języku polskim.
- Rodzajniki określają rodzaj rzeczownika (męski, żeński, nijaki), a także mówią o jego określoności lub nieokreśloności. W języku polskim do wyrażenia określoności rzeczownika używa się np. zaimka wskazującego ten/ta/to np.: Ten samochód jest ładny. W rzeczywistości określoność/nieokreśloność rzeczownika w języku polskim nie ma znaczenia. W języku norweskim jest jednak bardzo ważna.
- Ucząc się rzeczowników w języku norweskim należy zapamiętywać je razem z rodzajnikiem. Nie ma reguł, dzięki którym można by zakwalifikować poszczególne rzeczowniki do danego rodzaju. Rodzaj rzeczowników w języku norweskim bardzo często nie odpowiada polskiemu rodzajowi.
- Rodzajniki nieokreślone w języku norweskim:
en bil | ei* avis | et vindu |
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
*W wielu regionach rodzajnik ei zastępowany jest męskim rodzajnikiem en.
- Rodzajniki określone w języku norweskim:
- Formy rzeczownika w języku norweskim - liczba pojedyncza:
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | |
forma podstawowa | bil | avis | vindu |
forma nieokreślona | en bil | ei/en avis | et vindu |
forma określona | bilen | avisa/avisen | vinduet |
- Jak stworzyć formę określoną w liczbie pojedynczej?
- Formy rzeczownika w języku norweskim - liczba mnoga*:
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | |
forma nieokreślona | biler | aviser | vinduer/hus** |
forma określona | bilene | avisene | vinduene/husene |
- Jak stworzyć formę nieokreśloną w liczbie mnogiej?
- Jak stworzyć formę określoną w liczbie mnogiej?
* Część rzeczowników w liczbie mnogiej ma nieregularne formy określone i nieokreślone. Trzeba nauczyć się ich na pamięć.
** Rzeczowniki krótkie, jednosylabowe w rodzaju nijakim, takie jak np. et hus w liczbie mnogiej w formie nieokreślonej nie otrzymują końcówki er i ich forma brzmi hus. Czyli:
forma podstawowa | forma nieokreślona w liczbie pojedynczej | forma określona w liczbie pojedynczej | forma nieokreślona w liczbie mnogiej | forma określona w liczbie mnogiej |
hus | et hus | huset | hus | husene |
- Formy nieokreślonej rzeczownika używa się:
Det er et tog - to jest pociąg;
- przy opisywaniu, klasyfikowaniu lub charakteryzowaniu osoby lub przedmiotu:
Han er en tøysebukk - on jest żartownisiem;
- gdy przed rzeczownikiem stoi przymiotnik określający cechę tego rzeczownika:
Henryk er en god venn - Henryk jest dobrym przyjacielem;
- mówiąc pierwszy raz o konkretnym egzemplarzu osoby lub rzeczy:
Jeg har ei tante som kommer fra Spania - mam ciotkę, która pochodzi z Hiszpanii.
- Rodzajnik nieokreślony należy opuścić:
Han er Polakk - on jest Polakiem.
Iza er lege - Iza jest lekarzem.
Katarzyna er katolikk - Katarzyna jest katoliczką.
- przy rzeczownikach niepoliczalnych:
Jeg liker te - lubię herbatę.
- Formy określonej rzeczownika używa się:
Jeg har ei tante som kommer fra Spania. Tanten er 35 år gammel;
- mówiąc o rzeczach oczywistych lub powszechnie znanych:
Vinden blåser i dag - Dziś wieje wiatr;
- gdy rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym:
Kjæresten min bor i Oslo - mój narzeczony mieszka w Oslo.
- Rodzajników określonych den/det/de używa się gdy rzeczownik określony poprzedzony jest przymiotnikiem. Cała konstrukcja składa się zatem z rodzajnika określonego den/det/de, przymiotnika oraz rzeczownika w formie określonej.
Det pent huset - (ten) piękny dom.
De store ordbokene - (te) duże słowniki.